Jest to urządzenie księgowe służące do bieżącej ewidencji zaszłości (operacji gospodarczych) w uproszczonej formie, tzn. w systemie księgowości pojedynczej. System księgowości polega na ścisłej rejestracji przychodów ze sprzedaży (obrotu, utargu), zakupów towarów lub materiałów oraz wydatków, zapisywanych pojedynczo w księdze po dokonaniu transakcji.

Księga została przewidziana wyłącznie do celów podatkowych, gdyż na jej podstawie dokonuje się ustalenia podstawy opodatkowania.

Księgę zakłada sam podatnik, według wzoru określonego w załączniku do rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia rozchodów i przychodów. Cechą charakterystyczną tej księgowości jest zatem brak kontroli kapitału jednostki i zmian w nim zachodzących (ustalanie majątku jest możliwe tylko za pomocą spisu inwentarza). Wszelkie operacje gospodarcze są rejestrowane chronologicznie i klasyfikowane według poszczególnych pozycji wymienionych w księdze rozchodów i przychodów. Przepisy prawa podatkowego nakładają obowiązek prowadzenia księgi przychodów i rozchodów

Obowiązek prowadzenia księgi nie dotyczy osób, które: prowadzą księgi rachunkowe, opłacają podatek dochodowy w formach zryczałtowanych, wykonują wyłącznie usługi przewozu osób i towarów taborem konnym, wykonują wolny zawód adwokata wyłącznie w zespole adwokackim, dokonują sprzedaży środków trwałych po likwidacji działalności, a także rolników prowadzących gospodarstwo rolne bez zatrudnienia w nim pracowników, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz pracowników rolnych wykonujących – osobiście lub z udziałem członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym – działalność gospodarczą, jeżeli łączny przychód osiągany z tej działalności nie przekracza 820 zł w roku podatkowym.

Prowadzenie księgi przychodów i rozchodów wyłącza stosowanie opodatkowania w formie zryczałtowanej (ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i karta podatkowa).
Księga tak może być prowadzona np przez Biuro Rachunkowe na: osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą; spółki cywilne osób fizycznych wykonujących pozarolniczą działalność gospodarczą, w tym również działalność w zakresie wolnych zawodów; osoby wykonujące działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia, prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg.